خانه / مطالب متفرقه / گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

در این پست از سایت antique-book-treasure.ir گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا … را برای شما عزیزان قرار دادیم . در ادامه مطلب گزارش جالب و خواندنی از سفر به شهر عجایب در ایران را مشاهده خواهید کرد .

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا ...
گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …,سفر به شهر عجایب,گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب,مغازه عتیقه فروشی

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

این را می گوید و بعد انگار که کشف تازه ای کرده باشد، چند بار با هیجان تکرار می کند: تیترش رو بنویسید سفر به شهر عجایب!

اینها را جوان 25 ساله ای می گوید که به گفته خودش قدیمی ترین جوان در بازار سیداسماعیل است:

25 سالمه. از پنج سالگی توی این بازار دارم کار می کنم. همه چیز رو هم خوب یادمه، حتی اولین دستمزدی که گرفتم. اینجا اولش اینجوری نبود. الان خیلی چیزاش فرق کرده. من قدیمی ترین جوون اینجام.

چشمانش برق رضایت می زند وقتی اینطور خودش را توصیف می کند. انگار اولین بار است که فرصت کرده خودش را از موضعی بالاتر از آنچه که به او بها می دهند، توصیف کند. از بداهه گویی خودش به وجد آمده است.

از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را اینجا می خرند و می فروشند. این تعبیر خوبی است اما کامل نیست. شاید اینجا روی دیگر سکه اقتصاد ایران باشد. اینجا بازار سیداسماعیل است. از میدان بهارستان که به سمت جنوب تهران حرکت کنید، پایین تر از چهارراه سیروس، کمی بالاتر از مولوی، محله ای قدیمی قرار دارد. محلی های آنجا، مثل خیلی های دیگر، زحمت را برای خود کم می کنند و آن را سد اسمال می خوانند. شما بخوانید سید اسماعیل!

چرا نام این بازار، سید اسماعیل است؟

مرکزیت معنوی و جغرافیایی این محله، امامزاده ای است به همین نام: امامزاده سید اسماعیل از نوادگان امام حسن مجتبی (ع). معلوم نیست که در قدیم، وجود امامزاده به این محله و بازار رونق داده یا رونق بازار، امامزاده را مشهور کرده است؛ به هر حال امروز این بازار سید اسماعیل است که شهرتی فراگیر یافته.

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا ...
گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

این شهرت البته چندان هم مثبت نیست. قول معروف است که اجناس دزدی را می توان در بازار سید اسماعیل پیدا کرد. یکی از نسبتا قدیمی های بازار که در کار خرید و فروش لوازم مسی و برنجی است و در کار عتیقه جات هم دستی بر آتش دارد، می گوید:

توی بالاشهر هم که دزدی بشه، میگن برو سیداسماعیل لوازم دزدیده شده رو پیدا می کنی. هر وقت بچه ای از خونه ای فرار می کنه و دو سه هفته پیداش نمیشه، میگن برو سیداسماعیل، اونجا پیداش می کنی.

قدیمی های سیداسماعیل از چنین شهرتی راضی نیستند. پیرمردی که به گفته برخی کسبه، قدیمی ترین کاسب زنده بازار است، وجود پدیده جنس دزدی فروشی در این بازار را رد نمی کند، اما تاکید می کند:

آدم های این محله، همه متدین و مذهبی هستن ولی متاسفانه اینجا فقط معروف شده به اینکه جنس دزدی می خرن و می فروشن.

چسبیده به صحن امامزاده و حوالی آن، مسجد فیلسوف الدوله و حوزه علمیه آیت الله حق شناس واقع شده است. دیوار به دیوار ضلع شرقی امامزاده، کوچه ای قدیمی است که از راسته مسگرها شروع می شود و سفیدکارها، قلم کارها و عتیقه فروش ها را در بر می گیرد تا برسد به انتهای کوچه و محوطه ای باز که به آن میدان سیداسماعیل می گویند. مرد میانسالی که در کار خرید و فروش لوازم مسی و برنجی است و در خرید و فروش عتیقه جات هم دستی بر آتش دارد، می گوید که این راسته، رونق سابق را ندارد و خیلی از مسگرها، سفیدکارها و قلم کارها کار و کاسبی شان را جمع کرده اند؛ یا رفته اند، یا محل کسبشان را به عنوان انبار اجاره داده اند به حجره های ضلع شمالی امامزاده که در کار پلیمر و پلاستیک هستند.

بازار سیداسماعیل واقعا دزدی فروشی است؟

جدا از مغازه هایی که در دو طرف کوچه به چشم می خورد، دستفروش ها، چه در این راسته و چه در دیگر گذرهای بازار، بساط پهن کرده اند. اینها همان هایی هستند که بازار سیداسماعیل را به دزدی فروشی و همه چیز فروشی معروف کرده اند. به گفته کاسب میانسال:

اینها هر چیزی که گیر بیاورند، می فروشند. به جز اجناس مسروقه، بعضی ها را از این و آن می خرند و بعضی دیگر را از سطل های زباله جمع می کنند و اینجا می فروشند. مشتریانشان، اغلب افرادی هستند که دستشان تنگ است. البته گاهی، هم در یافته هایشان و هم در بین مشتریانشان استثنائات دندان گیری پیدا می شود.

بعضی هاشون میرن می گردن توی شهر کنار سطل آشغالا ببینن چی پیدا می کنن. بعضی وقتا هم چیزای خوبی گیرشون می آد. چند وقت پیش، دم عید، یکی از همینا، می شناسمش، یه اتوی نفتی آورد که بفروشه. می گفت یه نفر دم یکی از ساختمونای الهیه شب عید گذاشته بودش کنار سطل آشغال. تا حالا همچین چیزی ندیده بودم. خیلی خاص و قدیمی بود.

با سر به مغازه روبرو اشاره می کند:

این پسر داییمه. 45 ساله کارش سفیدکاریه. توی زندگیش همه جور جنس عتیقه دیده ولی اونم می گفت تا حالا اتوی نفتی ندیدم. دو تومن (دو میلیون تومان) می خریدمش، نداد. گفت پنج تومن می فروشمش. بالاخره هم به یکی فروختش.

بعید است بتوان ثابت کرد برخی از این اموال بساط شده، مسروقه است، اما مرد عتیقه فروش وجود چنین لوازمی در بازار را رد نمی کند:

قبل عید یه بابایی اومد یه سماور قدیمی بهم فروخت. من تو این چیزا خیلی دقت می کنم که یه وقت جنس دزدی نباشه. قیافه ش معمولی بود. یه خانومی هم همراش بود. سوال و جواب کردم ازش و بعدشم شماره تلفن ازش گرفتم و سماور رو خریدم. چند وقت بعد معلوم شد مال یکی از آشناهای همین دور و براست که خونه شو دزد زده بوده. اون شماره تلفن هم هر چی زنگ زدم خاموش بود. پسش دادم به صاحبش. اگه طرف آشنا نبود باید هفتاد هشتاد میلیون تاوان می دادم. یه بار هم توی یه لحظه کیفمو از دم مغازه دزدیدن. شیش میلیون پول نقد و سی چهل تا انگشتر گرون قیمت توش بود. از این چیزا زیاده اینجا.

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا ...
گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

درآمد آشغال فروش ها چقدر است؟

در ابتدای همان کوچه، مردی خسته، سبزه رو، سیگار به لب، بساط کوچکی پهن کرده است؛ یک دستگیره در، در کتری، سرمه دان، یک بسته رژ لب مصرف شده، اسپنددود و منقل کوچک، نعل اسب و چند جنس دیگر که معلوم نیست دقیقا چه کاربردی دارند!

این یکی خیلی اعصاب صحبت کردن ندارد. کمی خمار است. با لهجه، طوری جواب می دهد که یعنی نمی خواهد جواب بدهد. اما مرد عتیقه فروش او را می شناسد:

خیلی وقته که همین وراست. از این کارتن خوابا بود. یه مدت توی یه سلمونی پادویی می کرد، جارو میزد، خرده کاری می کرد، ولی بعد اومد بیرون. بساط می کنه و خرت و پرت می فروشه. یه اتاق بالای یکی از همین حجره ها اجاره کرده.

درباره درآمدشان هم توضیح مختصری می دهد و البته در همین توضیح مختصر، یک عدد جالب را می گوید:

اینکه چیزی درنمیاره. خیلی هاشون همینجورین. درآمدشون معلوم نمی کنه. روز با روز فرق داره ولی بعضی از این دستفروش ها تا ماهی پنج تومن هم درمیارن!

– میلیون؟!

– بله، پنچ میلیون تومن.

– خودتون چقدر درآمد دارید؟

-خیلی بالا و پایین داره. یه روز کاسبی خرابه، آخر ماه یه تومن درمیاد، یه روز هم اوضاع بهتره تا هشت تومن هم درآمد دارم. جنس های نو، مسی، برنجی، خیلی سود نداره. سود اصلی توی فروش دست دوم و عتیقه س. موردی به تورم بخوره می خرم و می فروشم. قیمت عتیقه جات متفاوته. مثلا همین سماور، از 110 هزار تومن هست تا 30 میلیون تومن.

– مشتری ثابت هم دارید؟ مثلا یه کسی که عشق جمع کردن این چیزا رو داره؟

– آره

بعد به زن میانسالی که چند دقیقه قبل با او خوش و بش کرده بود، اشاره می کند:

همین خانومو دیدید؟ پرستاره ولی از عتیقه هم سر در میاره. حرفه ای هم هست. می خره و مشتریشو پیدا می کنه می فروشه.

یک دیگ کوچک مسی و سینی اش را نشان می دهد:

با اون چشای لوچش توی یه نگاه فهمید که یه جاش یه سوراخ کوچولو داره. تا دید، گفت اینم که سوراخه بابا!

از نشستن روی چهارپایه ای که زیر سایه گذاشته بود، خسته می شود. کنار اجناس مغازه اش می ایستد و ادامه می دهد:

الان اینجا یه کم سوت و کوره. غروب بیاید ببینید چه خبره. الان یه وقتایی زن هم از اینجا رد می شه. قدیما اگه زن و دختر از اینجا رد می شد، از سر کوچه تا ته کوچه نگاش می کردن. جرأت نمی کردن بیان.

اینجا میدان سیداسماعیل است

کمی پایین تر از کوچه، میدان سیداسماعیل است. یک طرف آن بازار حضرتی است و طرف دیگرش گذر اول و دوم سید اسماعیل. اسمش میدان است، اما محوطه ای باز است که میانه اش پر است از دستفروش و انبوه موتور سیکلت های کنار هم پارک شده. چند قدم آن طرف تر بنری نصب است که روی آن نوشته شده: توقف موتورسیکلت در این مکان ممنوع می باشد!

کمی آنسوتر، سرویس بهداشتی عمومی است. چندان هم بهداشتی به نظر نمی رسد. شبیه دخمه است. چند پله می خورد و پایین می رود. بعید است غیر از خودی ها کسی جرأت کند وارد آنجا شود. کنار ورودی، بنر بزرگی است که رویش نوشته شده:

به دستور ریاست محترم کلانتری 113 و شهرداری منطقه 12 ورود افراد موعتاد به سرویس بهداشتی ممنوع می باشد.

غلط تایپی نیست؛ واقعا نوشته بود موعتاد!

یک کانکس در ضلع غربی میدان سیداسماعیل دارد. سربازی داخل آن نشسته، کلاهش را برداشته و سری می خاراند. گاهی هم از پنجره بیرون را دید می زند. مرد عتیقه فروش می گوید:

اینا هم کاری ندارن. چند وقت پیش دزدی شد، شب بود، یکی از بچه ها دید. بهش گفتن به ما ربطی نداره، زنگ بزنید 110. با معتادا هم کسی کاری نداره. نمیشه کاریش کرد. هر چند وقت یه بار طرح جمع آوری میذارن میان جمعشون می کنن ولی بازم همین وضعیته. شبا یارو راه میره و علنی داد می زنه شیشه، پایپ. هم مصرف می کنن، هم می فروشن.

دور تا دور موتورسیکلت ها را دستفروش گرفته. چندتایی هم مغازه هست که دست کمی از دستفروش ها ندارند. از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را اینجا می خرند و می فروشند؛ یک لنگه کفش کهنه، رادیوی قدیمی خراب، کنترل تلویزیون، کنترل کولر، دستگاه بازی سگا، هدفونی که یک گوشی اش خراب است، یک پره از پره های پنکه سقفی، چوب سیگار، رسیور دست دوم و خاک گرفته، نوار کاست و … .

مردی آشکارا معتاد، در یک دستش سیگار است و دست دیگرش یک شیر آب و یک صندلی فلزی کهنه و پاره، یک عروسک پلنگ هم زیر بغلش دارد. راه می رود و داد می زند: صندلی، پلنگ مهربون.

به یکی از مغازه دارها سلام می کند. سعی دارد صندلی را به او بفروشد:

صندلی نمی خوای؟ خیلی راحت و جمع و جوره. 15 تومن.

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا ...
گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

نمایی از کاسبی ها در بازار سیداسماعیل

یک سر میدان، آغاز بازار حضرتی است. به نسبت گذرهای دیگر بازار سیداسماعیل، مدرن تر است. چندتایی از مغازه ها در حال تغییر دکوراسیون هستند و بر و رویی برای دکانشان به هم زده اند. سر دیگر گذر اصلی، به خیابان مولوی منتهی می شود. از چپ و راست، چند سرا منشعب شده است؛ مثل سرای مستوفی، سرای خوانساری ها، سرای گلشن و کوچه مال فروش ها.

در هر سرا چند حجره وجود دارد. امنیت هر کدام از این سراها را خود حجره دارها تامین می کنند؛ با استخدام فردی که به او شبگرد می گویند. شبگرد، معمولا یکی از گاری دارهایی است که در طول روز به تعداد زیاد در بازار دیده می شوند و بار جابه جا می کنند. خیلی از آنها افغان هستند. یکی شان می گوید 12 سال است که به تهران آمده و در بازار مشغول به کار شده است. حدود یک میلیون تومان درآمد دارد. هرکدام از گاری دارها جلیقه ای به تن دارند که آرم شهرداری تهران و یک عدد به عنوان پلاک روی آن چاپ شده است. هر گاری هم پلاک مخصوص خودش را دارد. مرد افغان می گوید اینها برای اطمینان از صحت عملکرد گاری داران و قابل پیگرد بودن تخلف احتمالی آنهاست.

به گفته او شهرداری ماهیانه 20 هزار تومان از هر کدام از آنها دریافت می کند. مرد افغان می گوید نمی داند این پول برای چیست؛ فقط می داند که باید پرداختش کند. او می گوید صدهزار تومان برای جلیقه، 50 هزار تومان برای پلاک و 450 هزار تومان برای خرید گاری پرداخته است. جلیقه ها حتی در زمستان هم باید روی همه لباس ها تنشان باشد. همین زمستان گذشته، کاپشنش را روی جلیقه اش پوشیده و شهرداری 15 هزار تومان جریمه اش کرده است.

در کنار یکی از این سراها روی کاغذی که به دیوار چسبانده شده، نوشته شده است:

هفتم هر ماه حقوق شبگرد پرداخت می گردد. اگر شارژ ندهید شبگرد هم می رود و هر مغازه باید نوبتی در سرای نگهبانی بدهد. صندوق.

مرد افغان می گوید که نبود امنیت دلیل بازنگشتنش به افغانستان است:

بحث کار نیست. آنجا کار هست ولی امنیت نیست. فساد هست. زورآور, پول ها را می برد، به کم زور چیزی نمی رسد.

در گوشه و کنار گذر حضرتی، دستفروش ها حضور دارند. اغلب با یک ژست تکراری؛ یا خمارند یا نشئه. یکی دولا دولا راه می رود و با سیگاری گوشه لبش کلماتی ادا می کند که یعنی کفش می فروشد. یک جفت کفش که می گوید چرم است و دست دوز:

کفش چرم دست دوز. دست دوز تهران بدم. جنس خوبه ها. کار دسته.

تقریبا پاره است، به قیمت 10 هزار تومان. دیگری هنوز کمرش خم نشده. در حالی که دارد عبور می کند، یک جفت کفش کتانی آبی رنگ (لااقل قبل از آنکه به آن حال و روز بیفتد، آبی بوده) را تعارف می زند. کفش بندی است اما بند ندارد:

7 تومن. هر کی جای من بود کمتر از 15 تومن نمی داد.

یکی از دستفروش ها حال و روز بهتری دارد. بساطی پهن کرده و دستبند، آویز گردن، نشان فروهر، دوربین عکاسی دکوری، ساعت مچی، انگشتر، تپانچه، چپق، چوب سیگار، پلاک های برنجی و برنزی با طرح تاج شاهنشاهی و عکس رضاشاه می فروشد. یک دوربین شکاری هم دارد، به بزرگی زیراندازش؛ شبیه دوربین هایی که در فیلم دزدان دریایی کارائیب می شود دید. 500 هزار تومان قیمت گذاشته برای فروش.

یکی دیگر بساط عریض و طویلی دارد. پوستر و عکس می فروشد؛ از تختی، فردین، بهروز وثوقی و فائقه آتشین گرفته تا امیر تتلو، مرتضی پاشایی، کریستیانو رونالدو و عکس هایی از زنان ایرانی و هندی.

مرد عروسک به دست از کنارش عبور می کند. صندلی را فروخته. در دستانش، سیگارش باقی مانده است و عروسک پلنگ و شیر آب. داد می زند: شیر آب. پلنگ تنها اما وحشی.

یکی از سراها، بازار پوشاک است. اغلبشان تولیدی دارند و اجناسشان را آنجا می فروشند. تقریبا همگی عمده فروشند. بعضی ها فقط عمده و بعضی دیگر، هم عمده، هم تکی. شلوار لی و پارچه ای و کتان با قیمت هایی اندک؛ 20، 23، 35، 37 و 48 هزار تومان. بنری از سقف آویزان است که رویش نوشته شده شلوار لی و کتان مخصوص ارزان سراها. خیلی ها دارند دکور مغازه را عوض می کنند. یکی شان شلواری را نشان می دهد: عمده 35 تومن، تکی 37 تومن.

می گوید اغلب مشتری هایش مغازه دارهای سطح شهر هستند. آنها که امامزاده حسن و قرچک و ورامین مغازه دارند، جنس ارزان تر می برند؛ شلوارهای 20 تا 23 هزار تومانی. آنها هم که صادقیه و پونک و سعادت آباد و امثال اینها مغازه دارند، جنس گران تر؛ 35 هزارتومانی و 40 هزار تومانی. از شهرستان ها هم مشتری زیاد دارد. گواه حرفش، کارتن های دربسته ای است که روی هر کدام نام یک شهرستان را نوشته است.

مغازه روبه رویی، خالی است. کنار کلمه برای فروش یا اجاره، شماره موبایلی روی شیشه مغازه نوشته شده است. دو سه بار بوق می خورد و مرد میانسالی سلام می کند. مغازه اش 10 مترمربع است. 400 میلیون تومان برای فروش و برای اجاره، 10 میلیون تومان پیش و ماهیانه یک میلیون و سیصد هزار تومان.

بالاتر از بازار حضرتی، ضلع شمال غرب میدان سید اسماعیل، گذر سیداسماعیل، گذر چهل تن و بازار ابتدا نجارها قرار دارد. شاکله اش شبیه بازار حضرتی است اما کمی کلاس پایین تر. از خوردنی و پوشیدنی گرفته تا ظروف آشپزخانه و لوازم خانگی در آن به چشم می خورد. اسباب بازی هم هست؛ از خرت و پرت های شانسی تا ماشین های کنترلی بزرگی که بیشتر به درد آدم بزرگ ها می خورد.

فلافلی عمو قادر هم هست؛ با سرو انواع فلافل با آپشن های مختلف و سرویس رایگان. زیر منویش هم نوشته: نوش جانتان… برو حالشو ببر.

کنار راسته چهل تن، امامزاده ای قرار گرفته که رونق همسایه اش امامزاده سیداسماعیل را ندارد. روی تابلویی نوشته شده امامزاده چهل تنان از علویان و نوادگان حضرت امام موسی ابن جعفر(ع). کاغذی هم به دیوار ورودی امامزاده نصب شده: امامزاده دستشویی ندارد.

تاناکورا، از باغچه حاج عباس تا قهوه خانه علی گلوله

جوانی افغان از مقابل امامزاده به سمت انتهای گذر چهل تن راه می رود و مدام داد می زند: دکتر عبدالله عبدالله وارد آمریکا شد. دکتر عبدالله عبدالله….

به سمت یک سه راهی می رود که یک سرش به کوچه ای باریک می رسد. مرد عتیقه فروش می گفت نامش باغچه است. کوچه باریک، اول به نظر بن بست می آید اما به کوچه پس کوچه هایی سرازیر می شود که شبیه هزارتوست. عبور از این کوچه ها مثل حل کردن پازل است. در میانه راه، نه ابتدایش پیداست، نه انتهایش.

به جز تنگی و تو در تو بودن کوچه ها، دو چیز خودنمایی می کند؛ اول، درهای فلزی نقره ای رنگی که همه شان بسته اند و نمی توان حدس زد پشت آنها چیست و چه می کنند و دوم، اندام های خم شده به سمت کف کوچه با آلات نشئگی در دست. بعد از چند دوراهی و سه راهی، یک ایستگاه آتش نشانی بزرگ پیدا می شود. به نظر نمی رسد ماشین های بزرگ آتش نشانی راهی برای عبور از این کوچه ها داشته باشند اما به هر حال آنجا هستند. روبروی آتش نشانی، بازار سرپوشیده نو نوارشده ای خودنمایی می کند. تا انتهای این بازار، همه در کار آجیل و خشکبارند، با قیمت هایی نازل تر از آنچه در شهر می فروشند.

بازار سید اسماعیل

پیرمرد معتادی از زور خماری، سر پا آنقدر خم شده که دستانش آویزان، نزدیک زمین است. جوانی که گویا تازه از پای بساط بلند شده و سر حال تر از بقیه است، چوبی برداشته و به در فلزی پست برق کنار کوچه می کوبد و با صدای بلند نفس کش می طلبد. پیرمرد، بی توجه به اتفاقات دور و برش، چند دقیقه ای هست که سعی دارد چند اسکناس هزار تومانی چرک و چروک را توی دستش مرتب کند.

دو سه نفری جوان و میانسال در چند جای کوچه ها باتوم بسته اند و با لباسی شبیه لباس های پارکبان ها یا نگهبانان محلی، در سایه، خستگی در می کنند.

این کوچه ها ته ندارند. در مسیر برگشت، دهلیزی که به سرایی مسقف می رسد، توجه را جلب می کند. ابتدای سرا، مردی حدودا چهل، چهل و پنج ساله نشسته و از برخی از کسانی که می خواهند وارد سرا شوند، هزار یا دو هزار تومان پول می گیرد. می گوید اینها حکم شارژ سرا را دارد. از کسبه و کسانی که به قصد کسب وارد آنجا می شوند پول می گیرد، نه از مشتری ها.

سال هاست کارش همین است. آنجا سرای دست دوم فروشی هاست. بعدا جوانی که خود را قدیمی ترین جوان بازار سیداسماعیل معرفی کرد، توضیح داد که نامش را باغچه حاج عباس گذاشته اند.

فضا و کسب و کار آنجا آنقدرها هم برای خودشان عجیب نیست. مرد شارژبگیر می گوید:

مگه اینجا چه جوریه؟ همه جا از اینا هست.

– یعنی همه جای ایران چیزی مثل همین جا هست؟

– همه جای دنیا. خارجی ها بهش میگن second hand، ما می گیم دست دوم.

– می دونید گردش مالی اینجا چقدره؟

-چی؟!

– هیچی. این فروشنده ها چقدر درآمد دارن؟

– بستگی داره. روزی 20 تومن، 30 تومن، 50 تومن. خیلی درآمدی ندارن. پول اصلی تو جیب دلالا می ره.

– کدوم دلالا؟

– همونایی که این لباسا رو می آرن. دلالای خارجی. این لباسا حکم کمک دنیا واسه کشورای جهان سوم رو داره. یه سری دلال هستن که اینا رو بر می زنن و میارن اینجا.

– اینجا هم شبگرد داره؟

– بله، داره.

– چی شد که اومدید توی این کار؟ دلتون نمی خواست برید دنبال یه کار بهتر؟

– دیگه از اولش اومدم توی همین کار.

با لبخند و لحن کنایه آمیزی ادامه می دهد: بسه دیگه! به اندازه پولی که دادید همینقدر اطلاعات کافیه.

بیرون از سرا، جوان 25 ساله ای انگار منتظر ایستاده است تا اطلاعات بیشتری بدهد. این پا و آن پا می کند. بعدا خودش را امید معرفی کرد. وقتی توضیح می دهد، لبخند رضایت می زند. از ایفای نقش بلد، راضی است. می گوید بچه محله شاه عبدالعظیم است و از پنج سالگی توی بازار سیداسماعیل کار می کند. ناگهان بداهه می گوید: من قدیمی ترین جوون اینجام.

توضیح می دهد که در سرای باغچه حاج عباس روزانه لباس های دست دوم می آید و می رود و خیلی ها اینجا را می شناسند و از آن خرید می کنند. بعد از عبور از چند دالان و گذر، از دری بزرگ رد می شود و از کنار غذاخوری ای که قبلا قهوه خانه بوده عبور می کند. به حیاط مرکزی که دور تا دورش را حجره هایی گرفته، وارد می شود. اینجا تا خود آسمان لباس روی هم ریخته اند. می گوید:

اون جای قبلی اسمش باغچه حاج عباس بود. اینجا اسمش قهوه خونه علی گلوله ست. خیلی سال پیش مال یه کسی بوده که بهش می گفتن علی گلوله؛ اینقدر که آدم کله گنده ای بوده. توی باغچه (باغچه حاج عباس) لباسای ارزون تر میارن. اونایی که ندارن، میرن اونجا خرید می کنن. مثلا یه تی شرت میخرن هزار تومن، دو هزار تومن. یا مثلا یه خانمی پول نداره، یه چادر می خره سه هزار تومن، چهار هزار تومن. ولی اینجا جنساش گرون تره، 10 تومن، 15 تومن، 20 تومن.

اینا رو از اونور آب میارن. از مرز پاکستان و عراق و … . از همه جا هم مشتری داره. مثلا از افغانستان میان اینجا کلی خرید می کنن می برن، هم واسه مصرف خودشون، هم واسه فروش. بالاخره اینجا مثلا باکلاس تر از باغچه ست. اگه یه نفر اونجا روزی بیست سی هزار تومن درمیاره، اینجا 50 تومن و 70 تومن هم کاسب می شن. ولی اول باغچه بوده، بعدا اینجا راه افتاده. اونجا سال 42 راه افتاده. به اعتبار باغچه ست که قهوه خونه علی گلوله پا گرفته.

باز هم توضیح می دهد که وقتی لباس های دست دوم یا به اصطلاح تاناکورا و به قول خودش تانا را در عدل (گونی های در بسته) به اینجا می آورند، مغازه دارها از بین آنها اجناس مورد نظرشان را انتخاب می کنند و می خرند. مرحله بعدی، خشک شویی و اتوی لباس هاست:

بعضیا با یه مغازه خشک شویی ثابت کار می کنن و مثلا بهش می گن روزی اینقدر لباس میاریم و فلان قدر با همدیگه طی می کنن. بعضیا هم دستگاه اتو بخار دارن و خودشون انجام می دن. بالاخره باید جنس درجه یک داد دست مشتری.

تعدادی از به اصطلاح مغازه های سرای قهوه خانه علی گلوله ظاهرا سند دارند اما خیلی هایشان هم سند درست و حسابی ندارند. اغلب، اجاره ای هستند و کاغذی که بین خودشان رد و بدل می شود، حکم برگه معامله و اجاره نامه را دارد:

اکثر این مغازه ها رو اجاره دادن. یه سری از قدیم مال چند نفر بوده که حالا دادن اجاره. واسه خرید و فروش و اجاره هم یه کاغذی، چیزی می نویسن. اینجا زیر نظر شهرداری نیست. از قدیم دست خودشون بوده دیگه.

او البته به حضور هر از گاه مأموران بهداشت هم اشاره می کند:

بعضی وقتا از بهداشت میان واسه سرکشی. الان خیلی بهتر شده. فروشنده ها خیلی چیزا رو رعایت می کنن. تمیز شده. قبلا اینجوری نبود.

اطلاعات خوب و نسبتا کاملی دارد. بعضی حرف ها را هم پس و پیش می گوید و بعضی دیگر را چند بار تکرار می کند. مثلا مدام تکرار می کند:

بپرسید دیگه. هر چی درباره اینجا بخواید بدونید من بهتون می گم.

یا خیلی روی این نکته تأکید دارد که باغچه حاج عباس از سال 42 پا گرفت. انگار بعضی از جمله ها و اصطلاحات برای او معنی متفاوتی دارد! مثلا در جواب این سوال که مأموران بهداشت، محسوس و با کارت و تشکیلات سرکشی می کنند یا بصورت مخفی و نامحسوس؟ و اینکه آیا رشوه هم داده و گرفته می شود یا نه؟ می گوید:

همه جوره هست دیگه. بالاخره هرچقدر پول بدی همون قدر ماست می خوری!

یادش می آید که دارد با خبرنگار صحبت می کند. انگار کمی نگران شده باشد، می گوید:

خیلی ها از اینجا نون می خورن. خیلی ها هم امیدشون به باز بودن اینجاست. چند ماه پیش باغچه حاج عباس رو بستن. حدود یه ماه تعطیل بود، سه نفر کشته داد.

– یعنی درگیری شد؟

– نه. سکته کردن. اینجا که بسته باشه نون خیلی ها بریده می شه. بذار یه چیزی بهتون بگم. به نظر من اگه اینجا تعطیل بشه، پنج میلیون نفر تو کل ایران بیکار می شن.

– چرا؟ این عدد رو از کجا آوردی؟

– بالاخره من 20 ساله اینجام. همه چیزشو می دونم. خیلی ها میان و میرن. از کل ایران میان اینجا.

گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا ...
گزارشی خواندنی از سفر به شهر عجایب از مغازه عتیقه فروشی گرفته تا …

پیرها بار می برند و جوان ها ایستاده اند

از قهوه خانه علی گلوله بیرون می رود و در حالیکه مدام با آدم هایی که در رفت و آمد هستند سلام و احوال پرسی می کند، به گذر چهل تن وارد می شود و به میدان سیداسماعیل می رسد. توضیح می دهد که زمانی، سال ها قبل، اینجا پر بوده از فرش فروشی ها، اما بعدها که کار و کاسبی شان از سکه افتاده، غیر از یکی دوتا از مغازه ها که با دست نشانشان می دهد، بقیه فروخته اند و رفته اند.

به گذر شرقی امامزاده سیداسماعیل اشاره می کند؛ همان جایی که مرد عتیقه فروش در آن مغازه داشت. می گوید که آن کوچه، قلب بازار سیداسماعیل است. برای حرفش توضیح زیادی ندارد، فقط تکرار می کند:

اینجا قلب بازاره. بالاخره از همه جاش قدیمی تره. اونم الان مثل قبل رونق نداره ولی بالاخره رونق خودشو داره دیگه.

در طول بازار، مردان میانسال و حتی پیرمردهایی به چشم می خورند که سخت مشعول کارند و خیلی هایشان بار جابه جا می کنند اما در عوض، جوان های زیادی هم هستند که فقط می چرخند!

این هم از جمله پدیده هایی است که امید اینطور توضیحش می دهد:

بذار یه چیزی بگم. بالاخره اینجا همه جوره ش هست؛ همه جور چیزی، همه جور آدمی.

امید، جوان است؛ تنها 25 سال دارد اما ظاهرا با خیلی از جوان هایی که آنجا می چرخند، بعضی هایشان که حتی نای چرخیدن هم ندارند، یک تفاوت آشکار دارد:

خود من تا حالا سه تا معتادو نجات دادم ولی خودم لب به سیگار هم نزدم. یه بار رفیق خودم جنس بهش نرسیده بود، داشت می مرد. جمع و جورش کردم، براش شربت درست کردم خورد تا حالش جا اومد. داشت می مرد. من اینجا واسه خودم یه پا دکتر شدم.

می گوید:

اکثر معتادایی که به خصوص شبا می ریزن اینجا، واسه مصرف میان ولی بینشون فروشنده هم هست. نه اینکه اونجوری عمده بخوان بفروشن ولی برای فروش هم دارن.

و باز هم تکرار می کند:

بالاخره اینجا همه جوره ش هست.

مشتاق است باز هم توضیح بدهد، درباره همه چیز؛ فروشنده ها، خریداران، شهرداری، خودش و تاریخچه ای که نه فقط از بازار سیداسماعیل، که از کل آن منطقه و مولوی و بازار افغان ها و راسته گندم فروش ها و پاتوق تقی قمه ساز به یاد می آورد. راه می رود و توضیح می دهد. بعد درباره گزارشی که قرار است از آنجا تهیه و منتشر شود، می پرسد. پرس و جو می کند تا بفهمد کجا قرار است منتشر شود و بعد هم سعی می کند تفاوت سایت و خبرگزاری و روزنامه را متوجه شود. با پوزخند می پرسد:

پس چرا عکس نمی گیرید؟

انگار او هم فهمیده که حتی تهیه گزارش مکتوب از این آشفته بازار، بی خطر نیست؛ چه برسد به عکاسی! حرف از گزارش که می شود، دوباره نگرانی به سراغش می آید. با لحنی ملتمسانه ولی همراه با تأکید، می گوید:

یه وقت گزارشتونو یه جوری ننویسید که بیان در اینجا رو ببندن. اینجا تعطیل بشه، خیلیا بدبخت می شن.

توضیح می شنود و قانع می شود که بازار و محله، فقط قرار است توصیف شود؛ مثل حرف های خودش. با خیال راحت تری، مطمئن می شود تمام چیزهایی را که می توانست در مدت زمانی کوتاه بگوید، گفته است. مثل آدمی که باری از روی دوشش برداشته شده، نفس عمیقی می کشد و می گوید:

اینم از داستان بازار سیداسماعیل. سرتونو درد آوردم. خلاصه که اینجا هرچیزی و هرجور آدمی پیدا می شه. جنس نو، کهنه، فلان، بیسار، تشکیلات.

و فلان و بیسار و تشکیلات تکیه کلامی است که تقریبا آخر همه جملاتش شنیده می شود.

 

درباره ی admin

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *